سر و وضع خانه و زندگی

خانه

قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه و آله و سلم):
ایّما المرأة دفعت من بیتِ زوجها شیئاً من موضعٍ الی موضع ترید به صلاحاً نظرالله الیها و مَن نظر الله الیها لم یُعَذِّبَهُ.
هر زنی در خانه شوهر به منظور زیباسازی چشم انداز چیزی را جابجا می‌کند خداوند به او نظر رحمت می‌اندازد، و هر که مورد نظر رحمت باشد از عذاب خدا در امان است. (1)
یکی از اسرار موفقیّت و تحکیم روابط شاد و عاشقانه و لذت بخش در زندگی زناشویی، داشتن خانه‌ای است که پناهگاه مطمئن و جایگاه آرام بخش و دوست داشتنی برای همسرمان به حساب آید.
این مهم به سه چیز بستگی دارد: اول وضعیت و ساختار کیفی منزل، دوم آراستگی و جلوه‌ی ظاهری زن و سوم نحوه‌ی برخورد و طرز رفتار و کردار خانم خانه.

1. وضعیت و ساختار کیفی و کمّی خانه.

خانه حُکم «مادر» را برای مرد دارد، هر مادری بچه‌اش را نوازش کند کودک به طرف او می‌آید؛ اگر بچه را تنبیه کند باز هم به سوی او می‌آید، در هر دو حال کودک به آغوش مادر پناه می‌برد. مرد اگر از گردش و تفریح خسته می‌شود، باید دلش هوای خانه کند، از کار و کشمکش‌های روزانه خسته می‌شود، باز هم باید دلش هوای خانه کند، خانه‌ای که مرد از آن فراری است همانند «زن بابا» است نه «مادر»! اگر بخواهیم همسر ما علاقه‌مند و دلگرم به محیط خانه گردد و حضور در خانه را بر هر جای دیگری ترجیح دهد، این تنها بستگی به توانایی و درایت و آگاهی ما دارد.
زیبایی و حُسن سلیقه در دکوراسیون منزل، نظافت و پاکیزگی خانه، پخت غذاهای مطبوع و متنوع، توجه به بهداشت و سلامت رژیم غذایی، دقت در رسیدگی به امور فرزندان، ... از جمله عوامل جلب نظر و پایبند کردن شوهر در خانه است. هر انسانی فطرتاً طالب زیبایی و پاکیزگی است. مردها نیز دوست دارند همسران آ‌نها تمیز و هنرمند و باسلیقه باشند. امّا در کنار این‌ها، آراستگی ظاهری زن هم بسیار مهم و ضروری است. از نیازها و خواسته‌های طبیعی یک مرد است که وقتی خسته از سر کار به خانه برمی‌گردد، با زنی روبرو شود که رویای شیرین اوست، لطیف و دلربا، شیرین و معطر، آرام و دوست داشتنی، زیبا و آراسته، شاد و با نشاط و البته متنوع و مهیج. در هر سنی مرد دوست دارد لباس همسرش آن چنان باشد که هر عضوی را که معتدل است نمایان گرداند و حجمشان را نشان دهد.
از همین روست که در دین مبین اسلام به این موضوع سفارش شده است و امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «بر زن لازم است خودش را خوشبو کند، بهترین لباس‌هایش را بپوشد، به بهترین وجه زینت کند و با چنین وضعی صبح و شام با همسرش ملاقات کند و روبه رو گردد» .
امام صادق (علیه السلام): سزاوار نیست که زن خودش را واگذارد. بلکه حتی اگر شده با آویختن گردنبندی خود را بیاراید. (2)
پس از توجه و پیاده کردن این مسایل به نوعی مادی و فیزیکی؛ آن جادوی سحرانگیزی که اثربخشی فوق العاده در دلبستگی مرد به خانه و همسرش دارد، نشاط روحی و معنوی حاکم بر فضای خانه است که بستگی به نحوه‌ی رفتار و کردار بانوی خانه دارد.
سلامت روان و آرامش و آسایش اعضای خانواده، در دست‌های پرتوان و سبز ماست. اگر ما روحیه‌ی مثبت داشته باشیم، از چهره و نگاه ما امواج مفید ساطع می‌شود و در روحیه اطرافیان ما نیز بهتر می‌گردد. با خلق خوش و لبخند و شادابی و احساس رضایت‌مندی، ما می‌توانیم ویتامین‌های روحی به افراد خانواده تزریق کنیم و بدین ترتیب خود و خانواده‌مان را در برابر بیماری‌‌ها و مشکلات روحی و روانی و عصبی که در کمین ما نشسته‌اند، واکسینه کنیم.
انسان برای دست یابی به روحیه‌ی مثبت و تمدد اعصاب نیاز به تفریح دارد. ارزان‌ترین تفریح که با ما به دنیا می‌آید، خنده و شادی و شوخ طبعی است، پس در این مورد خساست به خرج ندهیم و سخاوتمندانه برخورد کنیم.
وقتی مردی وارد خانه می‌شود، این حق اوست که با دنیایی مملو از انس و صفا و صمیمیت و محبت و نشاط و محیطی جز محیط بیرون روبه رو شود.
شادابی و سرزندگی یک زن، به مرد امید و انگیزه می‌دهد و شوریدگی و شیدایی را در وجود او دامن می‌زند. با خوش خویی و ملاطفت، بر دست و دل و جان او زنجیر محبّت بیفکنیم.
یک زن آگاه و فهیم به درستی می‌‌داند با مردی که خسته و بدحال و در خود فرو رفته است، چگونه باید رفتار کند.
وقتی مردی درگیر مشغولیات ذهنی خویش است. کم حرف می‌شود. زن مرتب از او سؤال می‌کند، چه شده؟ چرا ناراحتی؟ و ... و مرد پاسخ می‌دهد: خوبم، چیزی نیست. وقتی زن این پاسخ‌های کوتاه را می‌شنود، تنها چاره‌ای که باید بیندیشد این است که همسرش را تنها بگذارد تا مشکلاتش را چاره جویی کند.
زمانی که مردی یکی از پاسخ‌های کوتاه را می‌دهد، می‌خواهد با سکوتتان او را تأیید کرده و به او فرصت بدهید.
در این مواقع، بیش‌تر از هر زمانی مرد نیاز دارد که همسرش سرحال و شاد باشد، چرا که در این صورت او آسان‌تر خواهد توانست از درگیری‌های فکری خود رها شده و به حالت عادی برگردد. شاید یکی از عمده شکایاتی که اکثریت زنان از شوهران خود دارند، عدم صحبت کردن مردان و سکوت آن‌هاست.
زمانی که مسئله‌ای یک مرد را آشفته می‌کند، او هرگز راجع به چیزی که ناراحتش کرده حرفی نمی‌زند، در عوض بسیار ساکت می‌شود و در خلوت خود فرو می‌رود تا در مورد مسئله‌اش فکر کند و راه‌حل بیابد؛ اگر نتوانست راه حلی پیدا کند به کار دیگری می‌پردازد تا مشکلش از یاد برود، مثل روزنامه خواندن، تماشای تلویزیون و ... از طریق آزاد ساختن مغزش از مشکلات، رفته رفته آرامش خود را به دست می‌آورد.
برخلاف مردها، یک زن نیازمند صحبت در مورد مشکلاتش می‌باشد. ما با آگاهی از تفاوت‌هایمان و احترام به تفاوت‌های یکدیگر، خواهیم توانست آرامش خود را حفظ کنیم. وقتی زنی نیاز به صحبت کردن و صمیمیت دارد باید حرف بزند و انتظار نداشته باشد که مرد برای صحبت کردن پیش قدم شود. در ضمن صحبت، زن از شنونده بودن مرد قدردانی می‌کند و با ابراز این که چقدر خوشحالم که تو به درد دل من گوش می‌دهی، یا چقدر احساس سبکی می‌کنم از این که در مورد این مسئله با تو صحبت می‌کنم و ... به گوش دادن مرد ارزش می‌دهد.
بعد از مدتی که زن شروع به صحبت می‌کند، مرد انبساط خاطر پیدا کرده، خود رادر گفته‌های همسر شریک می‌نماید.
ولی زمانی که مردی احساس کند به طور «آمرانه» می‌خواهند تا او حرف بزند، مغزش از کار می‌افتد، او چیزی برای گفتن ندارد حتی اگر هم داشته باشد مقاومت می‌کند چون احساس می‌کند به او «دستور» داده شده است.
برای مرد سخت است زمانی که زن به او امر می‌کند حرف بزند، زن ندانسته با سؤال پیچ کردن مرد او را از خود می‌راند.
مرد برای شنونده بودنش نیاز به قدرشناسی دارد وگرنه احساس می‌کند گوش کردن او هیچ فایده و ارزشی ندارد. وقتی که مردی حس می‌کند که به خاطر گوش کردنش از او قدردانی می‌شود و به خاطر سکوتش طرد نمی‌شود، به تدریج قادر می‌شود که حرف بزند.
وقتی که حس کند اجباری برای گفتن ندارد، طبیعتاً شروع به حرف زدن خواهد کرد. به یاد داشته باشیم اگر زن از همسرش به خاطر گوش کردن قدردانی کند مرد یاد می‌گیرد به ارزش صحبت کردن احترام بگذارد.
برای داشتن کانونی گرم و صمیمانه و ساعات و لحظاتی شاد و پرخاطره در خانه، به روحیه‌ای قوی و بانشاط نیازمندیم.

2- آراستگی زن

از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که: خداوند زیبایی و خودآرایی را دوست دارد (از راه حلال) و بینوایی و قیافه‌ی فقرآلود را ناخوش می‌دارد. هر گاه خداوند به بنده‌ای نعمتی دهد دوست دارد اثر آن را در او ببیند. عرض شد چگونه؟ فرمود: لباس تمیز بپوشد، خود را خوشبو کند و ... (3)
از پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه و آله و سلم) روایت است که:
خیر ما اعطی الرجال المؤمن خُلقٌ حُسنٌ وشرّ ما اعطی الرجل قلب سوء فی صورة حسنة. (4)
بهترین چیزی که به فرد مؤمن داده شد خوی نیکوست و بدترین چیزی که به انسان داده شده دل بد در چهره‌ی زیباست.
امام حسن عسکری (علیه السلام) فرمودند:
حُسن الصُورة جمال ظاهر، و حُسن العقل جمالُ باطن.
نیکویی صورت زیبایی ظاهر است و نیکویی خرد زیبایی درون. (5)
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه و آله و سلم) فرمودند:
الجَمال فی اللسان.
زیبایی در زبان است. (6)
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه و آله و سلم) فرمودند: زیبایی هر کس شیوایی زبان اوست. (7)
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه و آله و سلم) فرمودند: زیبایی، گفتن سخن درست و حق است و کمال کردار نیکو و صادقانه. (8)
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
جَمال المُؤمِن وَرَعهُ.
زیبایی مؤمن پارسایی اوست. (9)
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
التَّجَمَّل من اخلاق المؤمنین.
خودآرایی از اخلاق مؤمنان است. (10)
مردها زنانی را دوست دارند که به سلامت و زیبایی خود اهمیت می‌دهند (زیبایی‌های طبیعی). سعی کنید زیبایی را از درون خود بجویید، صرف نظر از این که چقدر تلاش می‌کنید تا زیباتر به نظر آیید، همواره این را به خاطر داشته باشید که زیبایی از درون شما نورافشانی می‌کند، هنگامی که از درون احساس خوبی نسبت به خود دارید، خوب از خودتان مواظبت می‌کنید و عزت نفس زنانه‌تان را محترم می‌شمرید و این زیبایی از بیرون نیز حتماً خود را نشان خواهد داد.
حس شوخ طبعی یک زن، بخشی از زیبایی او محسوب می‌شود. مطالعات نشان داده زن‌هایی که به طور مرتب ورزش می‌کنند، احساسات و تمایلات عشق‌ورزی بیش‌تری دارند و از معاشقه لذت می‌برند.
سعی کنید برخی فعالیت‌های جسمانی نظیر قدم زدن، نرمش و برخی ورزش‌ها را در برنامه‌ی روزمره‌ی خود بگنجانید.

بدانید که

-مردها احتیاج دارند به زن زندگی‌شان افتخار کنند. پس دانش و آگاهی خود را افزایش دهید که زندگی به دانش است.
بِالعِلم تکونُ الحَیاة. (11)
البته این یک طرف قضیه و جریان ظاهری آن است، آنچه مهم است این است که الاعمال بالامرین المعرفة و الاخلاص. چنانچه می‌دانید قوه تفکر و استعدادهای ذهنی خود را آن چنان که باید مورد استفاده و بهره‌وری قرار نداده‌اید، تصمیم بگیرید این الگو را همین حالا تغییر دهید تا بتوانیم بندگی خدا را بیش‌تر کنید و برای همسر و فرزندان و جامعه‌ی خود فردی مقید باشید. با مطالعه‌ی روزنامه‌ها و مجله‌ها، گوش کردن به مباحث رادیو و نوارهای مختلف و کتاب‌های خوب شروع کنید. الان از طریق اینترنت و سی‌‌دی‌ها می‌توان این کار را کرد. مجبور نیستید یک محقق، صاحب نظر و یا استاد دانشگاه شوید. تنها با اطلاع از وقایع واطلاعات روز می‌توانید احساس قابلیت و لیاقت شخصی خود را افزایش دهید.
در کلاس‌های مختلف ثبت نام کنید. مثلاً کلاس‌هایی از طرف دانشکده‌ها و مساجد دایر شده که علاوه بر حضوری، غیرحضوری نیز هست یعنی می‌توان در خانه بود و دانشگاه و علم را به خانه آورد. (با حفظ آن چه در کتاب زن اگر این گونه می‌بود آمده) (12) تا خلاءهای تحصیل شما را پر کند. راجع به آن چه نسبت به آن کنجکاو هستید سؤال کنید. هر چه احساس باهوش بودن نمایید، اعتماد به نفس و خودباوری بیش‌تری از خود ساطع خواهید کرد و این باعث می‌شود که به لحاظ عشق‌ورزی نیز برای همسرتان جذاب‌تر و خواستنی‌تر باشید. تازه این در جنبه فردی است و جدای از مسئله‌ی دانستن آگاهی‌ها به عنوان یک مسلمان و انجام وظیفه در قبال جامعه و ... است.

3- نحوه‌ی برخورد زن و صحبت او

هم صحبتی زن و شوهر با هم، برای رشد و بقای احساس صمیمیت آن‌ها نقش قطعی دارد. گفت و گویی که پایان خوش دارد، نشانه‌ی صمیمیت است. طرفین می‌دانند که چه می‌گویند و از هم صحبتی با یکدیگر لذت می‌برند.
ولی متأسّفانه بسیاری از زوج‌ها مهارت‌های لازم را برای گفتگو با یکدیگر ندارند و بی‌آن که بخواهند گرفتار سوء تفاهم و دل سردی و کدورت می‌شوند.
به مرور سوء تفاهم‌ها روی هم انباشته می‌شود و آهنگ صحبت تغییر می‌کند و زن و شوهر ممکن است علی‌رغم حسن نیّت به بیراهه روند، و به جای صحبت نرم و ملایم با هم مشاجره کنند.
برای اجتناب از چنین وضعیتی، چند قانون ساده وجود دارد که با رعایت آن‌ها می‌توانید گفت و گوی مؤثرتری داشته باشید:
1. با همسر خود هماهنگ شوید، یعنی بدانید همسر شما از این گفت‌وگو چه منظوری دارد، او ممکن است به راهنمایی‌ شما نیاز داشته باشد، یا این که فقط حمایت شما را بخواهد. اگر نسبت به اشاره‌ها و احساسات او حساس باشید، می‌توانید منظورش را دریابید و پاسخ مناسب بدهید.
2- با علاقه گوش دهید. پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه و آله و سلم) فرموده‌اند: «گوش دادن برادر به برادرش هر گاه با او سخن بگوید، از مردانگی است.» (13) صحبت کردن و جواب نشنیدن مانند صحبت کردن با دیوار است. بنابراین با نشان دادن عکس‌العمل‌های مناسب مانند سرتکان دادن، نگاه کردن به گوینده، ابراز کلماتی نظیر: آره، اوهوم و .. نشان دهید که با تمام وجود به همسرتان گوش می‌دهید. به خصوص مردها باید به این نکته بیش‌تر توجه داشته باشند، زیرا آن‌ها عادت دارند در سکوت به مطلبی گوش دهند و از ابراز عکس‌العمل غافل می‌شوند. این سکوت آن‌ها بر زن‌ها گران می‌آید و تصور می‌کنند همسرشان گوش نمی‌دهد. بنابراین آقایان برای این که متهم به بی‌توجهی نشوند، باید بیش‌تر دقت کنند!
3- از قطع صحبت اجتناب کنید. اگر دایم صحبت همسرتان را قطع کنید، احتمالاً او فکر می‌کند شما به حرف‌هایش گوش نمی‌دهید و فقط می‌خواهید حرف خودتان را بزنید. (حتی اگر شما چنین قصدی نداشته باشید) بنابراین همیشه تا پایان صحبت گوینده صبر کنید.
4- ماهرانه سؤال کنید. گاه یک سؤال دقیق و حساب شده می‌‌تواند به گونه‌ای اعجاب انگیز همسر شما را به صحبت تشویق کند و یا یک پرش نابهنگام و طعنه آمیز از ادامه‌ی صحبت جلوگیری کند. به خصوص لحن پرخاشگرانه‌‌ی سؤالات می‌تواند مسأله ساز شود. مثلاً «چرا دیشب دیرآمدی؟» اصولاً سؤالاتی که با «چرا» شروع می‌شود، می‌تواند اشکال‌ساز باشد زیرا مخاطب را در موضع دفاعی قرار می‌دهد و بی‌اعتمادی و سوء ظن را تداعی می‌کند. برای اجتناب از این مشکلات، می‌‌توان سؤال را طور دیگری مطرح کرد. مثلاً بپرسید: «مشکلی پیش آمد که دیر به منزل برگشتی؟»
5- هدف از صحبت و درخواست خود را از ابتدای صحبت مشخص کنید. این مسأله برای مردها خیلی اهمیت دارد. آنان دوست دارند بدانند هدف از صحبت چیست و این که از آن‌ها چه می‌خواهید. مردها هنگامی که بتوانند روی مکالمه تمرکز داشته باشند، بهتر می‌توانند ارتباط برقرار کنند. به همسرتان بگویید می‌خواهید راجع به چه موضوعی صحبت کنید، به چه نتیجه‌ای برسید و چه انتظاری از او دارید. صحبت‌ها نباید مبهم و نامفهوم و سربسته باشد، رک و صریح صحبت کنید.
مثلاً: «عزیزم می‌خواهم راجع به رابطه‌ی خودمان صحبت کنیم. بعد از این چند سال فکر می‌کنم وقتش رسیده که نکات قوت و ضعف رابطه‌ی خود را ارزیابی کنیم. فکر می‌کنی نقاط ضعف و قوت رابطه‌ی ما چیست؟»
مردی می‌گفت: «هنگامی که همسرم مستقیماً نمی‌گوید که از چه موردی ناراحت است و همه‌اش می‌خواهد به در بگوید تا دیوار بشنود، خیلی عصبانی می‌شوم. احساس می‌کنم مرا احمق می‌پندارد، یا این قدر ساده‌ام که مرا بازی می‌دهد. دوست دارم مستقیماً بگوید چه در سرش است».
6- به مردها فرصت بدهید تا در سکوت فکر کنند. می‌توانید اطلاعات را با همسرتان در میان بگذارید و از او بپرسید آیا دوست دارد الآن راجع به آن صحبت کند یا ترجیح می‌دهد فکر کند و بعداً جواب دهد. مردها معمولاً ترجیح می‌دهند در سکوت فکر کنند و بعد نتیجه‌ی پایانی را با شما در میان بگذارند، بنابراین تا وقتی به پاسخی نرسند، جواب نمی‌‌دهند. (آن‌ها نمی‌خواهند ترس از عدم اطمینان یا تردید خود را به شما نشان دهند!) بنابراین از سکوت آن‌ها ناراحت نشوید.
7- زبان یکدیگر را فرا بگیرید. تعبیر و ترجمه‌ی مردان از کلمات و جملات مشابه تعبیر زن‌ها نیست. مردها به معنای لغوی و تحت اللفظی کلمات فکر می‌کنند. مثلاً اگر زن بگوید: «دیگر صبرم تمام شده» مرد فکر می‌کند واقعاً همه چیز تمام شده. بنابراین هنگام بیان احساسات خود به یک مرد، از کلمات و واژه‌های دقیق‌تری استفاده کنید.
8- مردها را به «بی‌احساس بودن» متهم نکنید. مردها به اندازه‌‌ی زن‌ها احساساتی هستند، ولی به احساساتشان دسترسی ندارند، یعنی بدون توجه به احساس خود، سعی می‌کنند منطقی و استدلال‌گر باشند. حتی وقتی با همسر خود صحبت می‌کنند، سعی می‌کنند تحلیلی و استدلالی صحبت کنند و از بحث در مورد احساسات طفره می‌روند، زیرا به این ترتیب شانس بیشتری برای برنده شدن دارند!
در این مواقع بهترین کاری که شما می‌توانید انجام دهید، این است که همسرتان را در آغوش بگیرید، یا او را نوازش کرده یا دست‌هایش را در دست بگیرید. به طور کلی هر نوع تماس جسمانی محبت‌آمیز می‌‌تواند او را کمک کند تا راحت‌تر به دل و احساسات خود رجوع کند.
9- مردها نیاز به تحسین و حس برتری جویی دارند. به آن‌ها نشان دهید که ریاستشان را باور دارید و هوش و ذکاوت و قدرتشان را تحسین نمایید. سعی نکنید با آن‌ها رقابت کنید. زیرا مردها بسیار رقابتی هستند و آمادگی آن را دارند که حتی با همسر خود رقابت نمایند. بنابراین نگذارید چنین احساسی در آن‌ها تولید شود.

پی‌نوشت‌ها:

1. انصاریان، حسین، نظام خانواده در اسلام، ص 382.
2. میزان الحکمه، ج 5، ص 2299.
3. میزان الحکمه، ج 2، ص 773 – 779.
4. همان مدرک.
5. میزان الحکمة، ج 2، ص 776.
6. همان مدرک.
7. همان مدرک.
8. همان مدرک.
9. همان مدرک.
10. همان مدرک.
11. غرر الحکم، 4220.
12. محمدزاده، راضیه، زن اگر این گونه می‌بود.
13. کنزالعمال، 7177.

منبع مقاله :
محمدزاده، راضیه؛ (1390)، همسر اگر این گونه می‌بود، تهران، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، چاپ دهم